السلام علیک یا امام حسن عسکری
نحوه اندرزگویی
هر که برادر خود را پنهانى اندرز دهد، در واقع او را آراسته است و هر که در حضور دیگران اندرزش دهد، او را رسوا نموده است.[1]
پیروی از عالمان با عمل
الامام العسکری علیه السلام: ... فأمّا من کان من الفقهاء، صائنا لنفسه، حافظا لدینه، مخالفا على هواه، مطیعا لأمر مولاه، فللعوامّ أن یقلّدوه. و ذلک لا یکون الا بعض فقهاء الشیعة لا جمیعهم.
امام عسکرى علیه السلام: هر کس از فقیهان که نفس خود را پاس دارد، و دین خود را حفظ کند، و به مخالفت با هواهاى خویش برخیزد، و فرمان خداى را اطاعت کند، بر عوام است که از او تقلید کنند. و این چنین کس نخواهد بود، مگر بعضى از فقیهان شیعه نه همه آنان.[2]
توصیه به عدم شتابزدگی در کارها
الامام العسکری علیه السلام: .. فلا تعجل على ثمرة لم تدرک، و إنّما تنالها فی أوانها .. و لا تعجل بحوائجک قبل وقتها، فیضیق قلبک و صدرک، و یغشاک القنوط ...
امام عسکرى علیه السلام: در چیدن میوه اى که نرسیده شتاب مکن، که هنگام خود به آن خواهى رسید ... و براى رفع نیازمندیهاى خود پیش از وقت مشتاب که مایه دل افکارى و بیتابى مىگردد، و گرفتار و نومیدیت مىسازد. [3]
انسان با چشمی که خداوند به او ارزانی داشته می تواند به هر منظره ای بنگرد اما بزرگان توصیه کرده اند با این نعمت بزرگ که ابزار دیدن است به بهترین منظره ها نظر انداخته شود تا به نحوی از آن قدردانی کرد. امام عسکرى علیه السلام می فرمود: خوش بین و گرچه به سنگ باشد
درخواست نکردن از دیگران
الإمام العسکریّ علیه السلام: ادفع المسألة ما وجدت التّحمّل یمکنک، فإنّ لکلّ یوم رزقا جدیدا. و اعلم أنّ الإلحاح فی المطالب یسلب البهاء، و یورث التّعب و العناء ...
امام عسکرى علیه السلام: تا آنجا که تحمّل دارى از خواستن از دیگران خوددارى کن، زیرا که هر روز را روزى تازه اى است. و بدان که اصرار ورزیدن در طلب و خواستن، از ارزش آدمى مى کاهد و مایه خستگى و رنج مى شود.[4]
اجتناب از اسراف
الإمام العسکریّ علیه السلام: علیک بالاقتصاد، و إیّاک و الإسراف، فإنّه من فعل الشّیطنة.
امام عسکرى علیه السلام: بر تو باد به میانه روى، و دورى جوى از اسراف، که کارى شیطانى است.[5]
گزینش بهترینها در نگریستن
انسان با چشمی که خداوند به او ارزانی داشته می تواند به هر منظره ای بنگرد اما بزرگان توصیه کرده اند با این نعمت بزرگ که ابزار دیدن است به بهترین منظره ها نظر انداخته شود تا به نحوی از آن قدردانی کرد.
امام عسکرى علیه السلام می فرمود: خوش بین و گرچه به سنگ باشد.
راوى گفت: و گرچه به سنگ یا ابن رسول الله!
فرمود: توجه ندارى به حجر الاسود.[6]
عدم غفلت از انجام واجبات
گاهی انسانها آنقدر غرق در مادیات می شوند که فراموش می کنند تکلیفی نیز در برابر خداوند دارند؛ در طلب روزی رفتن خوب است اما نه اینکه باعث شود تا انسان از واجباتش کم بگذارد.
در روایتی از امام حسن عسکری علیه السلام آمده است که: مبادا روزى تضمین شده تو را از عمل واجب باز دارد![7]
احترام به اندازه
میانه روی در هر کاری نیکوست از جمله احترام گذاشتن؛ زیاده رویی در این باب هم موجب زحمت خود است و هم احترام شونده را خسته می کند.
امام حسن عسکری علیه السلام در این زمینه می فرمایند: هیچ کس را بگونهاى احترام مکن که موجب زحمت او شود.[8]
گاهی انسانها آنقدر غرق در مادیات می شوند که فراموش می کنند تکلیفی نیز در برابر خداوند دارند؛ در طلب روزی رفتن خوب است اما نه اینکه باعث شود تا انسان از واجباتش کم بگذارد. در روایتی از امام حسن عسکری علیه السلام آمده است که: مبادا روزى تضمین شده تو را از عمل واجب باز دارد!
توصیه غذایی
توصیه های امامان شیعه تنها در رابطه با معنویات نبوده بلکه در مورد امور مادی نیز سفارشاتی داشته اند. از جمله: الإمام العسکری علیه السلام: إذا أردت القوّة فکل اللّحم.
اگر مىخواهى قوّت بگیرى، گوشت بخور.[9]
آفات جدال و مزاح
و فرمود: بحث بىخود و لجبازى مکن که ارزشت از بین می رود. مزاح و شوخى نکن که جرات بر تو مى یابند. [10]
البته با توجه به روایات دیگری که سفارش به مزاح حلال کرده اند شاید منظور حضرت شوخی بیش از حد باشد. والله العالم.
سفارشات امام به عموم شیعیان
به شیعیان فرمود: شما را سفارش مى کنم به: رعایت تقواى الهى، و پرهیز در دین، و تلاش و کوشش در راه خدا، و راستگوئى، و پس دادن امانت به کسى که به شما اعتماد کرده، خوب باشد یا بد، و طول سجده، و خوش همسایگى، زیرا محمّد صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم همین دستورات را آورده است، و در میان قوم خود نماز گزارید، و در عزایشان شرکت کنید، و از بیمارانشان عیادت نمائید و حقوقشان را رعایت کنید، زیرا هر یک از شما که در دینش پارسا، و در کلامش صادق بوده و امانت را پس دهد، و اخلاقش را با مردم نیکو دارد، که گویند: او شیعى مذهب است، همین مرا شاد و خرسند سازد. از خدا بترسید، و پسندیده و نیکو باشید، نه بدنام و رسوا، همه دوستى و محبّت را بسوى ما جلب نمائید، و هر زشتى و ننگى را از ما دور سازید، زیرا هر خوبى که در باره ما گویند ما اهل آنیم، و هر بدى که گفته شود از ما بدور است.
ما را در کتاب خدا حقّى، و با رسول خدا صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم خویشى و نسبتى است، و از جانب خدا پاکى و طهارتى است، غیر ما هیچ کس دعوى این مقام نکند جز دروغگو، بسیار ذکر خداى گوئید، و در فکر مرگ باشید، و زیاد قرآن بخوانید و بر پیامبر صلوات فرستید، زیرا صلوات بر پیامبر ده حسنه دارد. سفارشاتم را بخاطر بسپارید و شما را بخدا مىسپارم. و سلام و درود من بر شما باد. [11]
پی نوشت:
1. ابن شعبه، حسن بن على - حسن زاده، صادق، تحف العقول / ترجمه حسن زاده، انتشارات آل علیّ علیه السلام - قم، چاپ: اول، 1382ش. ص895
2. اخوان حکیمى، الحیاة با ترجمه احمد آرام ، دفتر نشر فرهنگ اسلامى- تهران، سال چاپ: 1380 ش، ج2، ص : 452
3. الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج1، 563 و ص 564
4. همان، ج4، ص414
5. الحیاة، ج4، ص271
6. محمد باقر کمرهاى،آداب معاشرت-ترجمه جلد شانزدهم بحار الانوار، ناشر: اسلامیه- تهران، چاپ اول: 1364 ش، ج2، ص 124
7. تحف العقول-ترجمه جعفرى، ص463
8. همان
9. الحیاة با ترجمه احمد آرام، ج6، ص 198
10. موسى خسروى،مواعظ امامان علیهم السلام-ترجمه جلد هفدهم بحار،ناشر: اسلامیه، تهران،سال چاپ: 1364 ش،ص 317
11. ابن شعبه، حسن بن على، تحف العقول / ترجمه جعفرى، دار الکتب الإسلامیة - تهران، چاپ: اول، 1381ش. ص461و462
منبع: تبیان
