نوروز در سیره امام راحل (رحمت الله علیه)

عید بهار و نوروز از قدیم الایام در میان اقشار مختلف ایرانیان، از خاص و عام گرامی داشته شده و بزرگداشت سنت های زیبای آن، مورد اهتمام بوده است. این‌ آیین ها، هر چند در طول سالیان متمادی دستخوش دگرگونی گردیده اما از میان نرفته و بدین سان امروزه نوروز، یکی از نمادهای بزرگ و وحدت بخش ملت ایران است.

 

با ورود اسلام، ایرانیان تلاش نمودند، سنت های کهن خود را در قالب فرهنگ اسلامی بازیابی کرده و به عبارت روشن‌تر سنت‌های ایرانی را با سنت‌های اسلامی در آمیزند.

 

در نتیجه، از میان انبوه جشن‌های ایرانی قبل از اسلام، آنچه میان ایرانیان مسلمان باقی ماند منحصر به عید نوروز، و چند جشن کوچکتر، چون جشن گل سرخ در اصفهان شد. برتولد اشپولر ایران‌شناس بزرگ آلمانی در این باره می‌‌‌گوید:‌

 

 » از جشن‌های قدیمی ایرانی، بیش از همه، جشن‌ سال نو و نیز در پایان تابستان جشن پاییز (مهرگان) طبیعتاً بر اساس تقویم قدیمی برگزار می‌شد، البته مسلمانان به ‌ویژه در زمان عمر دوم (عمربن عبدالعزیز)، کوشش کردند تا این اعیاد را ملغی کنند و کسانی را که در این مواقع به طور کلی هدایای متداولی برای مقامات بالاتر می‌فرستادند، تحت فشار قرار دادند اما این رسم چنان عمیق با اندیشه و احساس مردم ایران وابسته بود، که به زودی پیروز‌مندانه برای خود جایی باز کرد و با اوج گرفتن کار عباسیان به‌ویژه در زمان آل‌بویه کاملاً در همه جا متداول شد و حتی در بین‌النهرین ( در بغداد و بصره) گسترش یافت .این جشن درسوریه، مصر و شمال آفریقا نیز در برخی از زمان‌‌ها به طور نامنظم برگزار می‌شد.»(1)

 

بنابر آنچه گذشت، ایرانیان مسلمان با برجسته کردن ارزشهای نوروزی که در فرهنگ اسلامی نیر مورد تاکید قرار گرفته اند، توانستند، این مناسبت ملی را بگونه زیبایی با روح اندیشه اسلامی هماهنگ سازند و لذا بزرگان دینی ملت ایران نیز، هر چند به نظر آنها و به تعبیر امام راحل (ره) « این عید، هر چند یک عید اسلامی نیست ولی اسلام آن را نفی نکرده است.» با این حال، همواره به مناسبات خاص این ایام احترام می گذاردند.

 

حضرت امام خمینی(ره) خود ضمن مبارک شمردن عید نوروز بر فقیر و غنى و دعوت به پوشیدن جامه نو در این ایام، و رفتن به کوه و صحرا و باغ و بستان، در وصف بهار سروده است:

 

بهار شد در میخانه باز باید کرد                  به سوى قبله عاشق نماز باید کرد(3)

 

ایشان همچنین در دیوان خویش، عید نوروز را چنین وصف کرده اند:

باد نوروز وزیده است به کوه و صحرا         جامه عید بپوشند، چه شاه و چه گدا

بلبل باغ جنان را نبود راه به دوست         نازم آن مطرب مجلس که بود قبله نما

همه در عید به صحرا و گلستان بروند      من سرمست زمیخانه کنم رو به خدا

عید نوروز مبارک به غنى و درویش          یار دلدار! زبتخانه درى رابگشا.(4)

بنابراین، آنچه از سیره امام راحل(ره) در این ایام که در ادامه به گوشه ای از آن اشاره می گردد، فهمیده می شود این است که، ارزش های زیبای نهفته در آداب و رسوم این عید ملی ایرانیان، بزرگانی چون امام (ره) را نیز به خود جلب نموده است.

 

این عید سعید، عید اسعد باشد                      ملت به پناه لطف احمد باشد

بر پرچم جمهورى اسلامى ما                        تمثال مبارک محمد(ص) باشد.(5)

 

« امام خمینی (ره) معمولا هر روز، ساعت 8 صبح ، در اتاق کارشان حضور داشتند، ولی  روز 29 اسفند 61 فرمودند: من فردا صبح ، ساعت 9 الى 9 و ربع مى آیم .

 

به هر حال ، ما روز نوروز - یعنى فرداى آن روز - ساعت 9 و چند دقیقه به اتاق حضرت امام وارد شدیم . امام هنوز نیآمده بودند، ولى طبق قرار روز قبل ، هنوز ساعت 9 و ربع نشده بود که تشریف آوردند؛ با نشاط تر از روزهاى گذشته و متبسم و با قباى نو. وارد شدند و به افراد حاضر که در مجموع با دکترها پنج نفر بودیم ، چند بار مبارک باشد گفتند. سپس خودشان سراغ سکه هاى یک ریالى را گرفتند و کف دست قرار دادند. افراد حاضر نیز بعد از دستبوسى هر کدام چند عدد برداشتند. مشابه این برنامه در نوروز سالهاى دیگر نیز تکرار مى شد.(6)

 

بدینگونه، هر چند امام راحل (ره) تاکید داشتند که نوروز را نمی توان جزء اعیاد تصریح شده اسلامی دانست، ولی به علت اینکه دارای ارزش های بسیاری است که با روح فرهنگ اسلامی هماهنگی کامل دارد، اهتمام خاصی به رعایت آداب  و رسوم آن داشتند.

---

پی نوشت‏ها:

1.    سایت نوروز، معاونت ارتباطات و اطلاع رسانی ریاست جمهوری      

2.    محمد حسن رحیمیان ، در سایه آفتاب (یادها و یاد داشتهاى از زندگى امام خمینى )، تهران، نشر شاهد، ص10

3.    امام خمینی (ره) دیوان شعر ، تهران، دفتر نشر آثار حضرت امام(ره)، ص 80

4.    همان،  ص 39

5.    همان، ص 206

6.    محمد حسن رحیمیان ، همان، ص

تبیان