برنامه روزانه آیت الله بروجردی
شایسته است که به زندگی آن مرجع معزز که بسیاری از مراجع و علمای بزرگ فعلی افتخار شاگردی او را دارند ، به طور ویژه پرداخته شود.
حجت الاسلام علی دوانی درباره برنامه روزانه آن فقیه بزرگوار این گونه می گوید:
آیت الله العظمی بروجردی همیشه دو ساعت پیش از اذان صبح از بستر برمی خواستند و وضو گرفته نماز شب می خواندند، سپس در آن دل شب مدتی مطالعه می کردند.
اول وقت نماز صبح را خوانده و بعد از تعقیبات نماز و قرائت قرآن مجدداً مشغول مطالعه کتب مختلف می شدند.
آنگاه نزدیک صبح صبحانه مختصری که از نان و پنیر تجاوز نمی کرد، صرف نموده و مختصر خواب قیلوله داشته، و بعد از آن بیدار شده و به کتابخانه تشریف می بردند و تا هنگام درس که اغلب از ساعت ده صبح شروع می شد، به مطالعه و تتبع در پیرامون درس آن روز می پرداختند، ودر این وقت هیچ کس را نمی پذیرفتند.
در ساعت ده دُرشکه و اخیراً تاکسی در خانه می آمد و ایشان سوار شده، مسافت بین خانه و حرم حضرت معصومه علیها السلام را طی کرده و به مجلس درسی که اغلب در حرم و صحن حضرت معصومه علیها السلام و اخیراً در مسجد اعظم برگزار می شد، حضور می یافتند و در مجلسی که بالغ بر هزار نفر از دانشمندان بزرگ و فضلای مستعد نشسته و آماده استفاده از محضر پرفیض آن علامه بزرگ بودند، یک ساعت روی منبر نشسته و درس می گفتند، با دقت به اشکالات دانشمندان گوش می دادند، و جواب اشکال آنها را می دادند.
بعد از درس که به خانه برمی گشتند، در اتاقی در اندرون، و گاهی در بیرونی اشخاصی را می پذیرفتند، و طبقات مختلف می توانستند به حضورشان رسیده حوائج خود را معروض دارند، یا آنها که به زیارت آمده و فقط می خواستند مرجع تقلید خود را ببینند و به دست بوسی ایشان نائل شوند،
در این جلسات شفاهاً نیز موضوعات گوناگونی مطرح می شد، و نامه ها را می آوردند و ایشان شخصاً به همه آنها رسیدگی نموده و دستورات لازم را صادر می فرمودند.
مقارن ظهر اشخاص رخصت طلبیده متفرق می شدند و اگر در بیرونی بودند برمی خواستند و می رفتند و مجلس عمومی نیز به پایان می رسید.
در آن موقع به اندرون می رفتند و خود را مهیای وضوء برای نماز ظهر می کردند. وضوی ایشان مدتی طول می کشید. قبل و بعد از وضو و در اثنای آن آیات قرآن تلاوت می نمودند، سپس نماز ظهر و عصر گزارده و پس از تعقیبات نماز ناهار میل می کردند.
ناهار ایشان هم مانند صبحانه مختصر و بسیار ساده بود، بعد از صرف ناهار به نامه های وارده که به طور متوسط روزانه بین هفتاد تا هشتاد و الی صد نامه بود شخصاً رسیدگی می نمودند.
این کار را در اواخر عمرشان ساعت دوازده شب به اتفاق همسرشان انجام می دادند. بعد از مطالعه نامه ها و تلگرافات واصله، روی پاکت آنها می نوشتند: مربوط به فلان موضوع است تا هنگام رسیدگی مجدد، کار به سهولت انجام گیرد.
یک روز را اختصاص داده بودند به جواب نامه ها و یک روز هم برای پاسخ به استفتائات، جواب نامه ها را منشی مخصوص ایشان آقای حاج حسین احسن می نوشتند.
ایشان آن ها را مطالعه کرده و عبارات آن را اصلاح فرموده و گاهی خودشان املاء نموده و سپس ذیل آن را مهر و امضاء می کردند.
به قدری در خصوص نامه ها و مطالب و پاسخ آنها دقت می فرمودند که گاهی مثلاً پنج روز یا ده روز قبل که نامه ای خوانده بودند، هنگامی که جواب آن را می خواستند مهر کنند، می گفتند این جواب فلان نامه نیست،یا این جواب نسبت به آن موضوع که در نامه نوشته بود مناسب و کافی نیست و دستور می دادند که آن را عوض کنند، و از نو بیاورند تا ایشان ببینند و آنگاه امضاء نمایند که این موضوع خود موجب اعجاب همگان بود و همه از حافظه قوی و هوش سرشار آن پیشوای شایسته اظهار تعجب می نمودند.
...بعد از رسیدگی به نامه ها و جواب آنها احیاناً اشخاصی را می پذیرفتند و چون وقت غروب می رسید وضو گرفته و نماز مغرب و عشاء می گذاردند.
نماز مغرب و عشاء را در صحن بزرگ حضرت معصومه علیها السلام به جماعت می گزاردند.
بعد از نماز عشاء شام مختصری میل فرموده و بعد از آن مشغول مطالعه می شدند. در این مطالعه که گاهی نامه ها را نیز از نظر می گذراندند تا ساعت دوازده شب به طول می انجامید.آن گاه به بستر می رفتند و سه ساعت و کمی بیشتر می خوابیدند و خواب شبانه روز ایشان به طور کلی جز در موارد بیماری به پنج ساعت نمی رسید.در ماه مبارک رمضان غالبا اول نماز می خواندند و بعد افطار می کردند و گاهی نیز در بین دو نماز افطار می کردند.
منبع: تبیان
