خارج فقه آیت الله مرتضوی 4-11-1391

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/11/04

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: وجوب تطهیر ثوب احرام

 «مسألة 23 الأحوط تطهیر ثوبی الإحرام أو تبدیلهما إذا تنجسا بنجاسة غیر معفوة سواء کان فی أثناء الأعمال أم لا، و الأحوط المبادرة إلى تطهیر البدن أیضا حال الإحرام، و مع عدم التطهیر لا یبطل إحرامه و لا تکون علیه کفارة»

 در این مساله چهار فرع بیان شده است:

 فرع اول:

 لزوم تطهیر لباس احرام اگر نجس شده است به چیزی که تطهیرش در نماز واجب است مثلا رداء به بیشتر از درهم به خون آلوده شود فرقی هم نمی کند رداء و ازار اصلی نجس شده است یا رداء و ازار اضافه نجس شده باشد یا در خانمها لباسهای مخیط نجس شود و همچنین فرقی نمی کند در هنگام احرام نجس باشد یا بعدش نجس شود.

 دلیل:

1. اتفاق
2. صحیحه حریز المتقدم
3. روایات باب 37 و 38

 وسائل الشیعة، ج‏12، ص: 476 باب 37 ح 1«مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یُصِیبُ ثَوْبَهُ الْجَنَابَةُ قَالَ لَا یَلْبَسُهُ حَتَّى یَغْسِلَهُ وَ إِحْرَامُهُ تَامٌ‏»

 المصدر ح 2«مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ مُعَاوِیَةَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمِ یُقَارِنُ بَیْنَ ثِیَابِهِ الَّتِی أَحْرَمَ فِیهَا وَ بَیْنَ غَیْرِهَا- قَالَ نَعَمْ إِذَا کَانَتْ طَاهِرَة»

 المصدر ص: 477 باب 38 ح 2«وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع فِی حَدِیثٍ قَالَ وَ لَا بَأْسَ أَنْ یُحَوِّلَ الْمُحْرِمُ ثِیَابَهُ قُلْتُ إِذَا أَصَابَهَا شَیْ‏ءٌ یَغْسِلُهَا قَالَ نَعَمْ إِنِ احْتَلَمَ فِیهَا»

 المصدر ص 477 ح 4«عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنِ الْحَلَبِیِ‏ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمُحْرِمِ یُحَوِّلُ ثِیَابَهُ قَالَ نَعَمْ وَ سَأَلْتُهُ یَغْسِلُهَا إِنْ أَصَابَهَا شَیْ‏ءٌ قَالَ نَعَمْ إِذَا احْتَلَمَ فِیهَا فَلْیَغْسِلْهَا»

 همه این روایات صحیحه می باشند جز ح 4 بخاطر محمد بن سنان

 نسب به ح 1 باب 37 -صحیحه معاویة بن عمار -توهم شده است که این حدیث فقط تطهیر ابتدایی را لازم می داند اما نسبت به بعد از احرام دلالت ندارد زیرا در این حدیث این جمله آمده است:«لَا یَلْبَسُهُ حَتَّى یَغْسِلَهُ» اینکه حضرت می فرمایند این لباس را نپوش تا اینکه آن را تطهیر کنی نشان می دهد که تطهیر فقط در ابتدا لازم است.

 و فیه:

 اولا: بر فرض اینکه این روایت فقط لزوم تطهیر ابتدایی را بگوید بقیه روایات دلالت دارند که تطهیر بعد از احرم هم لازم است.

 ثانیا: لاتلبس اگر در ابتدای امر باشد معنایش نپوشیدن می باشد و اگر در اثناء باشد به معنای استفاده نکرده از لباس نجس می باشد.

 و ثالثا: جمله احرام تام قرینه بر این است که نجاست در اثناء رخ داده است لذا توهم شده است که ممکن است ضرری به احرام بزند در نتیجه امام فرموده است در آوردن لباس احرام و عاری بودن و نجس شدن لباس احرام ضرری به احرام نمی زند و احرام تام است اما اگر نجاست قبل از احرام باشد جای توهمی وجود ندارد تا امام بفرمایند: «احرامه تام»

 روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج‏4، ص: 405 «و إحرامه تام»

  (2) أی لا یصیر الاحتلام سببا لبطلان الإحرام أو النزع للغسل (أو) لو لم یغسل و فعل حراما لا یبطل إحرامه»

 اینکه بعضی از افاضل فرموده اند اینکه امام بحث نزع را مطرح نکرده اند و این قرینه می شود که بحث در ابتدای احرام بوده است صحیح نیست زیرا سوال از بحث نجاست لباس احرام است و اصلا روایات ناظر به این جهت نیست که لباس را از تن بیرون بیاورد یا نه و چگونه باید لباس را بیرون بیاورد.

 فرع دوم:

 تطهیر بدن در حال احرام چه حکمی دارد؟

 فیه قولان:

1. اگر تطهیر ثوب لازم باشد به اولویت تطهیر بدن واجب است.
2. دلیلی بر وجوب تطهیر بدن نداریم و اصل عدم وجوب می باشد(یا اصل عدم شرطیت یا اصل عدم مانعیت نجاست می باشد) اگر چه احتیاط خوب است.

 این نکته هم باید توجه شود بحث در جائی است از جهت دیگر تطهیر واجب نباشد مثل اینکه می خواهد طواف کند زیرا بخاطر طواف باید بدن را تطهیر کند بلکه بحث در خصوص خود احرام است بدون در نظر گرفتن حالات دیگر من الطواف و الصلاة.

 فرع سوم:

 اگر عصیانا لباس احرم یا بدن را تطهیر نکند حکم احرامش چیست؟

 سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه می فرمایند احرامش صحیح است زیرا:

 اولا:

 لبس ثوب شرط صحت احرام نیست فضلا از طهارت ثوب احرام.

 و ثانیا صحیحه معاویة بن عمار که فرموده است احرامه تام باطلاقه این فرع را هم شامل می شود.

 فرع چهارم:

 اگر عصیانا تطهیر نکند آیا کفاره دارد یا نه؟

 سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه می فرمایند کفاره ندارد زیرا مواردی که کفاره دارد منصوص می باشد و این مورد از آنها نیست و اصل عدم وجوب کفاره می باشد.