خارج فقه آیت الله مرتضوی 2-11-1391

درس خارج فقه آیت الله مرتضوی

کتاب الحج

91/11/02

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: لباس احرام زنان

 «مسألة 22 لا یجب على النساء لبس ثوبی الإحرام‏، فیجوز لهن الإحرام فی ثوبهن المخیط»

 در این مساله به دو مطلب اشاره شده است

 مطلب اول:

 لزوم رداء و ازار برای زنها و عدم لزوم

 در این مطلب دو نظریه است:

 قول اول: بر زنهای هم پوشیدن رداء و ازار واجب است و فرقی بین زن و مرد نیست الا اینکه زنها می توانند لباس دیگری هم را بپوشند کما اشار الیه الجواهر ج 18 ص 245 حیث قال« ثم إن الظاهر عدم وجوب لبس ثوبین لخصوص الإحرام للامرأة تحت ثیابها و إن احتمله بعض الأفاضل، بل جعله أحوط»

 قول دوم: عدم وجوب پوشیدن رداء و ازار بر زنها کما عن سیدنا الاستاذ رحمة الله علیه

 دلیل قول اول:

 دلیل اول: تمسک به اطلاقات و عمومات روایات مانند روایاتی که می فرمایند البس ثوبیک این روایات اطلاق دارند یعنی همانطور که پوشیدن رداء و ازار بر مردها واجب است بر زنها هم واجب است و با وجود دلیل نوبت به اصل نمی رسد.

 دلیل دوم: تمسک به دو طائفه از روایات

 طائفه اولی: روایات باب 33 از ابواب احرام

 منها: وسائل الشیعة، ج‏12، ص: 366 باب 33 ح 2«قَالَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُحْرِمَةِ أَیَّ شَیْ‏ءٍ تَلْبَسُ مِنَ الثِّیَابِ قَالَ تَلْبَسُ الثِّیَابَ کُلَّهَا إِلَّا الْمَصْبُوغَةَ بِالزَّعْفَرَانِ‏ وَ الْوَرْسِ- وَ لَا تَلْبَسُ الْقُفَّازَیْنِ الْحَدِیث»

 منها: المصدر ص 367 ح 3«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ مَا یَحِلُّ لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَلْبَسَ وَ هِیَ مُحْرِمَةٌ فَقَالَ الثِّیَابُ کُلُّهَا مَا خَلَا الْقُفَّازَیْنِ وَ الْبُرْقُعَ وَ الْحَرِیر»‏

 طائفه دوم: روایات باب 48 از ابواب احرام

 منها: المصدر ص: 400 باب 48 ح 2 «قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْحَائِضِ تُرِیدُ الْإِحْرَامَ قَالَ تَغْتَسِلُ وَ تَسْتَثْفِرُ وَ تَحْتَشِی بِالْکُرْسُفِ وَ تَلْبَسُ‏ ثَوْباً دُونَ ثِیَابِ إِحْرَامِهَا»

 مراد از ثباب احرام همان رداء و ازار می باشد البته پوشیدن لباس دیگری غیر لباس احرام برای زن مانعی ندارد.

 منها: المصدر ص 400 ح 3«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سُئِلَ عَنِ امْرَأَةٍ حَاضَتْ وَ هِیَ تُرِیدُ الْإِحْرَامَ فَتَطْمَثُ قَالَ تَغْتَسِلُ وَ تَحْتَشِی بِکُرْسُفٍ وَ تَلْبَسُ ثِیَابَ الْإِحْرَامِ وَ تُحْرِمُ فَإِذَا کَانَ اللَّیْلُ خَلَعَتْهَا وَ لَبِسَتْ ثِیَابَهَا الْأُخَرَ حَتَّى تَطْهُر»

 در این روایت کلمه احرام در «تلبس ثیاب الاحرام» الف و لام دارد و ممکن ادعا شود که الف و لام عهد می باشد.

 نتیجه اینکه از دو طائفه از روایات استفاده شده است که پوشیدن رداء و ازار بر زنها هم واجب است.

 ظاهرا و الله العالم استدلال به این سه طائفه از روایات در غایت ضعف است.

 اشکال طائفه اول:

 در اغلب این روایات بلکه همه آنها سائل مرد می باشد و مخاطب «البس» مرد می باشد لذا اصلا اطلاقی وجود ندارد که به آن استدلال شود اصلا مقتضی موجود نیست البته در جواهر از این اشکال جواب داده شده است که اگر چه ظاهر این روایات اختصاص به رجال دارد ولی برهان اشتراک که مورد اتفاق است می گوید فرقی بین زنها و مردها نیست کما اینکه در بقیه احکام شرعیه فرقی بین مرد و زن نیست اگر چه حکم در مورد مرد بیان شده باشد.

 علی ای حال جهت اختلاف در جریان برهان اشتراک و عدم جریانش این است که برهان اشتراک در جائی است که احتمال اختصاص حکم به مرد داده نشود اما اگر احتمال خصوصیت داده شود معلوم نیست که برهان اشتراک جاری شود و در بحث حج اگر چه زن و مرد در بسیاری از احکام مانند نماز احرام و غسل احرام و غیره اشتراک دارند اما فرقهای زیادی هم بین زن و مردها می باشد مثلا مردها حق ندارند لباس مخیط بپوشند اما برای زنها پوشیدن مخیط مانعی ندارد و یا تجرید از لباسها بر مردها واجب است اما بر زنها واجب نیست.

 نتیجه اینکه مهم از ادله طائفه اولی می باشد این طائفه از ناحیه مقتضی قصور دارند و اصلا اطلاقی ندارند تا به اطلاق آنها تمسک شود و جریان قاعده اشتراک در ما نحن فیه معلوم نیست بخاطر وجود فرقهای زیادی بین زن و مرد در بحث احرام.

 اشکال طائفه دوم:

 ظاهر چند بحث با هم تداخل کرده است.

 یک بحث این است که خانمها نمی توانند به رداء و ازار تنها اکتفا کنند بلکه باید لباس دیگری هم که بدنشان را بپوشاند بر تن داشته باشند و طائفه دوم- روایات باب 33- اشاره به این مطلب دارد که زنها نمی توانند به لباس احرام اکتفا کنند و واضح است که این محل بحث نیست که زنها نمی توانند به رداء و ازار اکتفا کنند.

 بحث دوم این است که آیا خانمها باید لباس احرام داشته باشند یا نه؟ این هم محل بحث نیست و شکی نیست که خانمها باید لباس احرام داشته باشند لو آن لباس همان لباسی باشد که قبلا بر تن داشته اند و واضح است که این هم محل بحث نیست

 بحث سوم این است که علاوه بر لباسهای عادی باید رداء و ازار هم داشته باشند یا نه این مرکز بحث است.

 ح 3 از باب 48 اگر چه ممکن است از حیث دلالت مشکلی نداشته باشد اما این روایت بخاطر سلمة بن خطاب ضعیف است و مشهور هم به آن عمل نکرده اند بلکه صاحب جواهر رحمة الله علیه فرموده است وجوب خلاف فتوای اصحاب می باشد لذا صاحب حدائق هم تصریح می کند وجوب لبس رداء و ازار اختصاص به مردها دارد.

 اما بقیه روایات همانطور هیچ ارتباطی به مرکز بحث ندارند.

 دلیل قول دوم: شک داریم لبس ثوبین بر زنها واجب است یا نه اصل عدم وجوب می باشد.

 نتیجه اینکه پوشیدن لباس راداء و ازار بر زنهای واجب نیست اگر چه احتیاط خوب است بخاطر حدیث سلمة بن خطاب و فتوای بعضی از اصحاب.