اصول سبک زندگی اسلامی: امید
چنان که خداوند میفرماید:
{إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْراً} انشراح/ 6
مسلما با سختی آسانی است.
پرورش امید در زندگی انسان و به خصوص در دوره جوانی، برای حفظ روحیه رشد و تعالی بسیار مۆثر است؛ زیرا در این سن، جوان بر اثر کمبود بضاعت تجربه و دانش، با اندکی ناملایمات روزگار، تاریکی وحشتناک ناامیدی بر او چیره می‌شود و توان حرکت را از او می‌گیرد به گونه‌ای که جوان هرگز نمی‌تواند به آینده‌اش بیندیشد.
امام علی(علیه السلام) در مورد ملول نشدن از سختی‌ها و ناملایمات زندگی و تشویق انسان‌ها به امیدوار بودن به آینده‌ای درخشان و قرین آسایش میفرماید:
«عِنْدَ تَنَاهِی الشِّدَّةِ تَکُونُ الْفَرْجَةُ وَ عِنْدَ تَضَایُقِ حَلَقِ الْبَلَاءِ یَکُونُ الرَّخَاءُ» (کلمات قصار، 343)
چون سختى به نهایت رسد، گشایش در رسد، و چون حلقههاى بلا سخت به هم آید، آسایش در آید.
ابن میثم در شرح این سخن گهربار امام می‌نویسد:
«پایان سختى مستلزم نجات از آن است و مقصود از فرج و گشایش همان است و همچنین تنگناى حلقه گرفتارى، وقت زارى خالصانه در پیشگاه خدا و امید راستین به اوست، که زمینه براى گشایش و نجات از تنگناست.
امام علی علیه السلام، کلمه: «حلق» را براى دشواریهایى که انسان را احاطه کرده و چارهاى از آنها ندارد، به خاطر شباهت به حلقه کمربند و تنگ چهارپایان استعاره آورده است.» (شرح نهج البلاغه ابن میثم ص 702.)
امید به زندگی همراه با امید به خدای تعالی در زندگی انسان کارساز و گره‌گشا است و کسی که از رحمت الهی ناامید باشد نمی‌تواند با امید به زندگی به خواسته‌هایش برسد
بدون تردید انسان در گذر زمان با انواع حادثه‌ها و پیش‌آمدهایی روبرو می‌گردد؛ بدون آنکه به بسیاری از خواسته‌ها و آرزوهایش دست یابد؛ چنان که گاه نعمت به برخی محرومیت بدل می‌شود، و اگر به آینده و فضل الهی امیدوار نباشد با دیدن ناملایمات و فشارها در کشمکش‌های درونی خود به پوچی و بی‌هدفی رسیده و تدریجاً مبتلا به یأس و ناامیدی و به دنبال آن انواع افسردگی، ناراحتی‌های روانی و جسمی سختی می‌شود.( عباس نژاد، محسن، قرآن و روانشناسی و علوم تربیتی ص 364.)
او با تعمیم دادن ناخوشی‌های حال به آینده؛ همه عمر خود را حال دانسته و هیچ آینده‌ای را ترسیم نمی‌کند یا اینکه ممکن است آینده را قبول داشته باشد ولی آن را با مقیاس حال سنجیده و ناخوشایندی حال را به آینده نیز تعمیم دهد، به هرحال در هر دو مورد یاد شده موجب می‌شود مصیبت‌ها و ناخوشی‌ها را بزرگ شمرده و همانطور که بیان شد ثمره این نوع دید انسان به زندگی، مبتلا شدن به انواع فشارهای روانی و استرس است .
امام علی (علیه السلام) در این باره میفرماید:
«أَعْظَمُ الْبَلَاءِ انْقِطَاعُ الرَّجَاءِ»( عیون الحکم و المواعظ ص 117)
بزرگترین بلا، نومیدی است.
پرورش امید در زندگی انسان و به خصوص در دوره جوانی، برای حفظ روحیه رشد و تعالی بسیار مۆثر است؛ زیرا در این سن، جوان بر اثر کمبود بضاعت تجربه و دانش، با اندکی ناملایمات روزگار، تاریکی وحشتناک ناامیدی بر او چیره می‌شود و توان حرکت را از او می‌گیرد به گونه‌ای که جوان هرگز نمی‌تواند به آینده‌اش بیندیشد
نکته بسیار مهمی که در این جا باید بیان شود این است که: آنکه امید به زندگی همراه با امید به خدای تعالی در زندگی انسان کارساز و گره‌گشا است و کسی که از رحمت الهی ناامید باشد نمی‌تواند با امید به زندگی به خواسته‌هایش برسد. زیرا امید به خدا و امید به زندگی لازم و ملزوم یکدیگرند کسی که از رحمت الهی ناامید است هرگز نمی‌تواند در زندگی پیروز باشد. امام علی علیه السلام خطاب به شخصی که مدعی امیدواری است میفرماید: باید این را بدانیم که با توکّل به خدا و درخواست از او و همچنین امید به آینده می‌توانیم در زمان حال با تصمیم و اراده قاطع به آنچه می‌خواهیم برسیم. انسان هرچه دارد از خداوند است و هرچه می‌خواهد باید از او خواسته و فقط به خدا امید داشته باشد. تنها خداوند است که می‌تواند ما را به راه بیاورد و در راه نگه دارد و از آرزوهای خیالی دور بدارد. او دست ما را با همه نقص‌ها و سرپیچی‌هایمان رها نمی‌کند و از این انسان هیچگاه ناامید نمی‌گردد.
امام علی (علیه السلام) خطاب به فرزندشان امام حسن مجتبی (علیه السلام) میفرماید:
«وَ سَأَلْتَهُ مِنْ خَزَائِنِ رَحْمَتِهِ مَا لَا یَقْدِرُ عَلَى إِعْطَائِهِ غَیْرُهُ مِنْ زِیَادَةِ الْأَعْمَارِ وَ صِحَّةِ الْأَبْدَانِ وَ سَعَةِ الْأَرْزَاقِ ثُمَّ جَعَلَ فِی یَدَیْکَ مَفَاتِیحَ خَزَائِنِهِ بِمَا أَذِنَ لَکَ فِیهِ مِنْ مَسْأَلَتِهِ فَمَتَى شِئْتَ اسْتَفْتَحْتَ بِالدُّعَاءِ أَبْوَابَ نِعْمَتِهِ وَ اسْتَمْطَرْتَ شَآبِیبَ رَحْمَتِهِ فَلَا یُقَنِّطَنَّکَ إِبْطَاءُ إِجَابَتِهِ فَإِنَّ الْعَطِیَّةَ عَلَى قَدْرِ النِّیَّة( نامه/ 31)
: از گنجینههاى رحمت او آن را خواهى که بخشیدنش از جز او نیاید: از افزون کردن مدت زندگانى و تندرستیها و در روزیها فراوانى. پس کلید گنجهاى خود را در دو دستت نهاده که به تو رخصت سۆال از خود را داده تا هرگاه خواستى درهاى نعمت او را با دعا بگشایى، و باریدن باران رحمتش را طلب نمایى. پس دیر پذیرفتن او تو را نومید نکند که بخشش بسته به مقدار نیت بود.
منبع: تبیان
